ام فروه
«أمّ فَروه» کنیه «فاطمه»، همسر بافضیلت امام باقر علیه السلام و مادر امام صادق علیه السلام است. او همچنین، دختر قاسم بن محمد بن ابی‌بکر است که از اصحاب مورد اعتماد امام زین العابدین علیه‌السلام و یکى از فقهاى هفتگانه مدینه بوده و از بزرگان تابعین محسوب مى‌گردید.
از مسعودى روایت شده، ام فروه از تمام بانوان عصر خویش در مقام تقوى و پرهیزکارى سرآمد و ممتاز بوده است. امام صادق علیه‌السلام درباره عظمت ایمان و مقام معنوى مادر خویش ام‌فروه فرموده است: «کانت امى ممن آمنت و اتّقت و احصنت والله یحب المحسنین»؛ مادر من، از جمله بانوانى است که باایمان بوده، پاکى و پرهیزگارى داشته درستى و نیکوکارى شیوه او بوده و خداوند متعال هم نیکوکاران را بسیار دوست مى‌دارد.
از تعریفى که امام صادق علیه‌السلام از مادر خود انجام داده، چنان که مامقانى هم مى‌گوید: دلالت روشنى بر وثاقت و اعتبار حدیث ام‌فروه دارد، زیرا آن امام مادر خود را با خصلت تقوى و پرهیزگارى و حسن عمل مورد ستایش قرار داده است.
«ام فروه»، اضافه بر مقام بلند عرفان و تقوى و ارزش‌هاى عمیق اخلاقى و انسانى، آن طور که کلینى و مامقانى و برقى نوشته‌اند: به عنوان راوى حدیث معرفى شده است. امام صادق علیه‌السلام از مادر خود روایت مى‌کند که وى از همسر خود امام باقر علیه‌السلام بازگو کرده که آن حضرت فرموده است: من در هر شبانه‌روز هزار بار براى شیعیان گناهکار خود دعا مى‌کنم و از درگاه الهى براى آنان درخواست آمرزش مى‌نمایم زیرا ما در برابر مصایب و مشکلاتى که مشاهده مى‌کنیم صبر و شکیبایى را پیشه مى‌سازیم در حالى که عالم و آگاه به اجر و پاداش الهى هستیم. اما شیعیان ما چنین علم و دانشى را ندارند و فقط به خاطر پیروى و اطاعت از ما براى حفظ عقیده و دیندارى خود، هر گونه سختى و مشقتى را تحمل مى‌نمایند!
شیخ کلینى از عبدالاعلى روایت کرده: من ام‌فروه را در طواف خانه کعبه در حالى که چادر ساده‌اى به تن پیچیده بود، مشاهده کردم وى در حالى که طواف خود را انجام مى‌داد، با دست چپ هم حجرالاسود را لمس کرد؛ اما این عمل مورد انتقاد و اعتراض مردى واقع شد و او رفتار ام‌فروه را مغایر با سنت و احکام طواف تشخیص داد. اما ام‌فروه در حالى که از لحن اعتراض‌آمیز آن مرد فهمیده بود وى از پیروان اهل بیت علیه‌السلام نیست، پاسخ داد: إنا لأغنیاء عن علمک؛ ما خانواده‌اى هستیم که از علم و دانش تو بى‌نیاز مى‌باشیم.
پانویس
- ↑ شهیدی، سیدجعفر، ۱۳۸۴، ص۵.
منابع
- زنان دانشمند و راوى حدیث، احمد صادقى اردستانى.
- "امّ فروه مادر امام صادق علیه السلام"، پایگاه اطلاع رسانی حوزه، بازیابی: ۹ اردیبهشت ۱۳۹۳.